Ben bir başkası mıdır yoksa değişmez bir fenomen mi? Kimliğimiz değişen koşullara, şartlara uyum sağlar mı ya da onlara göre başkalaşır mı? Hayatımız bir tekrardan mı ibarettir? Sonu aynı bir maceranın oyuncuları mıyız?
Var oluşla ilgili ve yaşam felsefesine yönelik bu sorular kendi varlığı üzerine katlanarak düşünen herkesin çıkmazlarıdır. Kerr, Ben O Değilim, Rıza, Hiçbiryerde, Saç, Sükut Altındır, Yol Kenarı ve Pus filmleriyle tanıdığımız Tayfun Pirselimoğlu, eserlerinde bu soruları ele alır, izleyiciye bu düşünceler ve çelişkiler ışığında bir sinema sunar.
Tayfun Pirselimoğlu Sineması
Sinema kariyerine senarist olarak başlayan ülkemizin önemli auteurlarından Tayfun Pirselimoğlu, karmaşık anlatıları duygusal derinlikle harmanlayan kendine özgü bir sinema tarzına sahip. Dünya sinemasında da önemli bir yeri olan yönetmen, özellikle insan ilişkileri üzerinden kimlik, tekrar, aidiyet ve değişim gibi kavramları sorguluyor.
Filmlerinde duygu durumlarının karmaşıklığını ve ortaya çıkardığı değişimlere değinen yönetmen hem iç çatışmalarla hem de dış koşullarla boğuşan karakterlere yer veriyor. Bu durum da aslında bizi insan varoluşunun çok yönlü doğasının ortaya çıkardığı kimlik çatışmaları ile baş başa bırakıyor.
Pirselimoğlu’nun izleyiciye sunduğu görsel kompozisyonlar sanatsallığa hizmet ettiği kadar hikaye anlatımının etkisini de arttırıyor. Sinematografi ve ince detaylar günlük yaşamın nüanslarını yakalama konusunda izleyicilere destek oluyor, onları olayın daha fazla içine sokup gerçeklik yaratıyor. İzleyiciyi, insan doğasının karmaşıklığı, ben’in katmanları dahilinde bir iç yolculuğa sürüklüyor.
Kafkaesk bir anlatım tarzına sahip olduğunu söyleyebileceğimiz; duygusal derinliği, görsel zenginliği ve anlatı karmaşıklığıyla öne çıkan bir sinema tarzına sahip yönetmenin sinemasında izleyici deneysel ve gerçeküstü öğelere de rastlayabiliyor. Gelenekselin dışına çıkan tarzıyla Pirselimoğlu ve filmleri, uluslararası film festivallerinde de ilgi topluyor. Şu ana kadar 7 uzun, 2 kısa metrajlı film çeken yönetmen, yurtiçindeki festivallerde kazandığı birçok ödülün yanı sıra 2002’de Hiçbiryerde ile Montreal Dünya Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü, 2011 yılında Saç filmiyle Troia Uluslararası Film Festivali’nde En İyi Film Ödülü’nü kazandı, Ben O Değilim ile Roma Film Festivali’nde En İyi Senaryo Ödülü’nü, Nantes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü kazandı, Münih Film Festivali’nde de En İyi Uluslararası Film’e aday gösterildi. Kısa filmi Dayı ise Milan Kısa Film Festivali’nde En İyi Film Ödülü’nü kazandı. Yönetmenin Türkiye Oscar Aday Adayı da olan son filmi Kerr de İstanbul Film Festivali’nde, Ravenna Nightmare Film Festivali’nde ve Kerala Film Festivali’nde En İyi Film Ödülü dahil olmak üzere toplam 12 ödül kazandı.
Yönetmenin Filmlerinden
Kerr (2021)
Tayfun Pirselimoğlu’nun bol ödüllü filmi Kerr, babasının cenazesi nedeniyle büyüdüğü kasabadaki eve gelen Can’ın tanık olduğu cinayet ve sonrasında gelişenleri anlatıyor. Tayfun Pirselimoğlu’nun kendi romanından uyarladığı bunaltıcı atmosferler, tedirgin edici diyaloglar ve yadırgatıcı kimliklerle distopik bir kurgudan oluşan film, insan ilişkileri üzerinden tekrar ve kimlik kavramlarını sorgulatıyor. Pirselimoğlu, yadırgatıcı, gerçeklikten kopuk bir ortamın ve söylencelerin nasıl normalimiz haline gelebildiğini ve ona nasıl uyum sağlamaya çalıştığımızı bize gündelik hayat üzerinden anlatıyor. Duru oyunculuklar eşliğinde güçlü hikaye daha da ön plana çıkıyor.
Ben O Değilim (2013)
Tayfun Pirselimoğlu, 2023 yapımı filminde bir hastanede çalışan Nihat’ın, aynı hastanede çalışan Ayşe’nin kendisine ilgi duyduğunu fark etmesiyle içinde bulunduğu durumu ve yaşadığı kimlik çatışmalarını yine tekrarlar paralelinde anlatıyor. Ayşe’nin hapisteki kocasının Nihat’a ikizi kadar benzemesi; Nihat’ta ben’in sorgulanmasına ve kimlik değişimine yol açıyor. Olayların doppelganger kavramının da bir yansımasına dönüştüğü kurguda, Nihat sınıfsal ve ekonomik olarak herhangi bir statü kazanmamasına rağmen başka bir karaktere bürünüyor ve adeta başkasının kaderini sahipleniyor. Bu durumda yadırgatıcı ve sorgulatıcı bir sorun ortaya çıkarıyor.
Rıza (2007)
Rıza, Saç ve Pus filmleriyle birlikte yönetmenin “Vicdan ve Ölüm” üçlemesini oluşturuyor. Üçlemenin ilk filmi, uzun yol şoförlüğü yapan Rıza’nın kamyonunun bozulmasıyla birlikte İstanbul’da kalakalmasıyla gelişen olayları anlatıyor. İzleyici, Rıza’nın umutsuzluğuna, çaresizliğine yoksul yaşamın eşlik ettiği bir arka planda tanıklık ediyor. Büyükşehrin insanları ötekileştirmesi, sefalete ve paralelinde suça sürüklemesi sade ve etkileyici bir anlatımla işleniyor.
